تراب محمدی در همایش علمی مسائل اجتماعی جوانان در تبریز اظهار کرد: رسوب‌های فکری شعار فرزند کمتر، زندگی بهتر همچنان گریبانگیر جامعه است و این مسئله موجب شده است اجرای قانون جوانی جمعیت با چالش‌هایی روبه‌رو شود.
وی به سخنان رئیس جمهور شهید اشاره کرد و گفت: نیازمند باز کردن گره‌های ذهنی هستیم، باید گره‌های ذهنی که در رابطه با تشکیل خانواده، فرزندآوری و افزایش جمعیت وجود دارد، باز شود.
وی ادامه داد: واقعیت این است که پنجره جمعیتی و فرصت باقی‌مانده برای جوانی جمعیت ایران یک دوره کمتر از ده سال است و اگر دست روی دست بگذاریم، بحران سال‌مندی‌گریبان کشور را می‌گیرد.
سرپرست استانداری آذربایجان شرقی به نتایج یک پژوهش تحلیلی اشاره کرد و افزود: براساس نتایج یک پژوهش تحلیلی انجام شده در پژوهشکده آمار ایران، جمعیت ایران تا سال ۱۴۳۰ به حدود ۱۰۱ میلیون نفر خواهد رسید و طبق پیش‌بینی‌های منابع بین‌المللی، ساختار سنی جمعیت ایران از یک ساختار کاملاً جوان در سال‌های بعد از ۱۴۳۰، به یک ساختار سالخورده تغییر خواهد کرد.
وی ادامه داد: در صورتی که از پنجره جمعیتی بهره گرفته شود و متناسب با آن شرایط اشتغال و بهره‌وری ایجاد شود، نه تنها برخی از مشکلات جمعیتی مرتفع خواهند شد، بلکه از محل تولید و بهره‌وری نیز به رشد اقتصادی کمک خواهد شد.
وی مطرح کرد: در سیاست‌های کلی جمعیت ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری نیز اهمیت مقوله جمعیت در اقتدار ملی و توجه به پویندگی، بالندگی و جوانی جمعیت کنونی کشور به عنوان یک فرصت و امتیاز می‌باشد؛ لذا با در نظر داشتن نقش ایجابی عامل جمعیت و مؤلفه‌های پنجره جمعیتی و مدیریت سرمایه انسانی برای پیشرفت کشور لازم است برنامه‌ریزی‌های جامع برای رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور انجام گیرد.
محمدی با اشاره به حمایت دولت سیزدهم از قانون جوانی جمعیت، مطرح کرد: دولت در این راستا با ابلاغ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، ماموریت‌های ویژه‌ای به دستگاه‌های مختلف سپرد و اقدمات مختلفی را در دستورکار قرار داد که از جمله این اقدامات می‌توان به اعطای وام فرزندآوری، تسهیلات مسکن، افزایش مرخصی زایمان، بیمه مادران و زنان روستایی و عشایر دارای سه فرزند و اهدای زمین و خودرو اشاره کرد.
وی اضافه کرد: البته تسهیلات موجود در قانون جوانی جمعیت بیشتر در راستای توسعه فرهنگیِ امر فرزندآوری است زیرا علت اصلی کاهش فرزندآوری، اقتصاد نیست، چون مطابق آمارها خانواده‌های مرفه تمایلی به فرزندآوری ندارند و اغلب یک فرزند دارند.
وی با تاکید بر اینکه تغییر نگاه فعلی به فرزندآوری باید مورد تاکید همه دست اندرکاران نظام مخصوصا گروه‌های مرجع باشد، بیان کرد: متاسفانه اولویت مردم فرزندآوری نیست و همین مسئله باعث شده گرایش به فرزندآوری کاهش پیدا کند؛ وگرنه ۴۰ سال پیش سطح معیشت مردم کمتر بود؛ ولی فرزند بیشتری داشتند و امروز هم فرزندآوری باید به ارزش تبدیل شود. افراد از تولد فرزندان بیشتر باید استقبال کنند و این رویه به فرهنگ تبدیل شود.
سرپرست استانداری آذربایجان شرقی در ادامه گفت: واقعیت آن است که سبک زندگی به عنوان پیشران تغییرات اجتماعی، باعث شده که فرزندآوری کاهش پیدا کند و شرایط اقتصادی در کنار تغییر سبک زندگی قرار گرفته، مزید بر علت شده است.
وی با بیان اینکه در برخی مفاهیم دچار تعاریف غلط شده‌ایم، اظهار کرد: مثلاً در تربیت بهتر که دغدغه همه والدین دلسوز است دچار تعریف غلط شده‌ایم و همین فرهنگ جامعه را دگرگون کرده است.
وی با طرح این سوال که آیا رفاه بیشتر یعنی تربیت بهتر، گفت: امروز می‌دانیم که این اشتباه است ولی در سال‌های طولانی در کشور این‌طور وانمود شد که رفاه بیشتر یعنی تربیت بهتر. اینجاست که باید برخی گزاره‌ها از جمله واژه تربیت بهتر را باز تعریف کنیم.
محمدی افزود: سیاست‌های موفق جمعیتی دو راهبرد اصلی دارد که شامل حمایت اقتصادی از خانواده و اصلاح نگرش و فرهنگ‌های موجود در جامعه می‌باشد که در هر دوی این حوزه‌ها کارهای اندکی صورت‌گرفته و در نتیجه شاخص‌ها همچنان کاهشی بوده است.
وی اذعان کرد: در حوزه اقتصادی قانون و سیاست‌هایی را داریم، ولی صرفاً ۲۵ درصد از قانون اجرا می‌شود که کافی نیست، در حوزه فرهنگ و تغییر نگرش جامعه به فرزندآوری هم تقریباً کاری صورت نگرفته است. در این راستا تک برنامه‌های گفت‌وگو محور در رسانه‌ها به فرهنگ‌سازی جدی منتج نمی‌شود.
وی با انتقاد از عدم فهم درست قانون جوانی جمعیت توسط برخی مدیران گفت: اگر از نهادهای متولی در استان در این حوزه سؤال کنید، گزارش‌های متعددی دارند؛ ولی در میدان کار زیاد اتفاق نیفتاده؛ چون متاسفانه برخی مدیران موضوع را فهم نکرده‌اند و در نتیجه شاهد گزارش‌سازی‌هایی هستیم که واقعی نیست؛ ولی اگر مدیران مسئله را درک کنند، به‌عنوان اولویت کاری آن را پیگیری می‌کنند.
گره‌های ذهنی که رئیس‌جمهور شهید هم به آن اشاره داشتند فراتر از مسائل اقتصادی است، باید از یک سو شبهات ذهن زوج‌های جوان را پاسخ دهیم و مزیت‌های داشتن فرزند را به تصویر بکشیم و نسبت به تبعات تک‌فرزندی آگاهی دهیم، زیرا بچه‌های آینده مرفه اما تنها و افسرده خواهند بود و از سوی دیگر باید جامعه را به این اقناع رساند که اگر فرصت از دست برود، کمبود نیروی کار، ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی و مشکلات حوزه سلامت و درمان سالمندی می‌تواند گریبانگیر خودشان شود و رشد و توسعه ایران را تحت‌الشعاع قرار دهد.
