بهروز ساری صراف در خصوص وضعیت کنونی دریاچه ارومیه، اظهار کرد: برای علاقمندان و صاحب‌نظران حوزه هواشناسی و مباحث مربوط به آب در منطقه، رسیدن به شرایط کنونی دریاچه ارومیه کاملا واضح بود و مدیران هواشناسی و مسئولان امور آب نیز در لابه‌لای صحبت‌های خود همواره ذکر کرده‌اند که دریاچه ارومیه به احتمال قوی امسال از نظر کاهش تراز آبی رکورد خواهد زد.
وی افزود: چنانچه انتظار می‌رفت، اکنون از جمله معدود دفعاتی است که سطح تراز آب دریاچه از ۱۲۷۰.۰۳ متر کاهش یافته و پیش‌بینی می‌شود که اواخر مردادماه نیز ۱۵ الی ۲۰ سانتی متر کمتر از این سطح شده و به حدود ۱۲۶۹.۸۰ متر برسد. این سطح از دریاچه تداعی‌گر وضعیت آن در بحران سال ۹۴ و اوج کمبود سطح آب دریاچه است و شاید حتی وضعیت بدتر از آن زمان شود چرا که ۹۸ درصد دریاچه ارومیه خشک خواهد شد.
وی تاکید کرد: وقتی حدود دو درصد از آب سطح دریاچه باقی بماند، معمولا جهت‌های وزش باد که بر اساس حرکت وضعی زمین در این فصل سال عمدتا غربی- شرقی است نیز فعال شده و شاهد وقوع طوفان‌های نمکی در منطقه خواهیم بود که تبریز و شرق دریاچه ارومیه بیشتر با این طوفان درگیر خواهند شد.
صراف گفت: همان‌طور که تمامی متخصصان و مردم هم پیگیر جریان طوفان‌های نمکی پیش‌رو هستند، این طوفان‌ها تنها حاوی نمک نخواهند بود بلکه فلزات سنگین و مواد سمی که توسط رودخانه‌ها از مسیرهای مختلف عبور کرده و به دریاچه می‌ریزند نیز هنگام خشک شدن دریاچه همراه با بلورهای نمک و ذرات در هوا شناور شده و به مسافت دورتر خواهند رفت.
وی افزود: اثرات بروز این طوفان‌ها و معلق شدن نمک و فلزات سمی در هوا شاید در روزها و ماه‌های اول خود را نشان ندهد ولی به تدریج وقتی عناصر کمتر از ۲.۵ میکرون در اراضی کشاورزی و ریه های مردم رسوب می‌کنند، مشکلاتی به بار می‌آورند که جبران ناپذیر خواهد بود.
وی در خصوص دلیل خشک شدن دریاچه در مقطع کنونی علی‌رغم اجرای پروژه‌های مختلف احیای آن، گفت: بسیاری از شخصیت‌های سیاسی و مقامات مسئول دلیل خشک شدن دریاچه را بارها ذکر کرده‌اند؛ اما وضعیت فعلی دریاچه محصول عدم برنامه‌ریزی‌ها، عدم سیاست‌گذاری‌ها و عدم فرهنگ مصرف آب است. اگر این موارد تصحیح نشود، پروژه‌های احیای دریاچه ثمری نخواهد داشت.
این استاد دانشگاه تبریز با اشاره به تصاویر منتشر شده در فضای مجازی از تندبادهای نمکی دریاچه ارومیه، خاطرنشان کرد: همه مردم و مسئولان ناراضی هستند ولی هیچ کس، هیچ کاری نمی‌کند. کشاورزان با روش‌های آبیاری قبلی، کشاورزی خود را انجام می‌دهند ولی ناراحت هستد که چرا دریاچه خشک شد. مسئولان جهادکشاورزی نیز توصیه‌های کشاورزی انجام می‌دهند ولی از خشکی دریاچه فقط ناراحت هستند. همه شهرداران و استانداران هم آب را برای مصرف جمعیت به کار می‌برند ولی از خشک شدن دریاچه ناراحت می‌شوند. دریاچه خشک امروز، محصول این سیاست‌ها و برنامه‌های آمایش سرزمین است. همه ما دست به دست هم داده‌ایم تا دریاچه ارومیه را امروز به این صورت ببینیم و تصاویر هوایی ناسا نیز تندبادها و نمکزارهای این دریاچه را به ما نشان دهد.
وی افزود: هیچ یک از فاکتورهای به وجود آورنده وضعیت فعلی دریاچه، نمی‌خواهند که درست شوند و یا در دست ما نیستند و یا نمی‌خواهیم که تغییر کنند، پس عملا دریاچه احیا نمی‌شود. هیچ یک از فاکتورهای دریاچه طی این مدت بهبود نیافته که ما انتظار داشته باشیم تا طی یکی دو ماه بعد دریاچه احیا شود.
وی ادامه داد: بر اساس اعلام مسئولان هواشناسی، بارندگی‌ها در منطقه به طور میانگین ۲۰ الی ۳۰ درصد کاهش یافته ولی جمعیت نسبت به اوایل انقلاب تا چهار برابر افزایش یافته و سطح زیرکشت و تولید محصولات کشاورزی نیز در منطقه حدود دو الی سه برابر شده است. این افزایش جمعیت و تولیدات کشاورزی در منطقه از جمله عوامل اصلی تشکیل‌دهنده وضعیت فعلی دریاچه هستند.
صراف تاکید کرد: با خیالی خوش فکر می‌کنیم و انتظار معجزه داریم که بارش‌های سالیانه حوزه دریاچه منطقه به طور ناگهانی از حدود ۲۷۰ میلی‌متر به۳۷۰ میلی‌متر و یا بیشتر برسد. علی‌رغم این که پدیده‌های هواشناسی صرفا بر اساس احتمالات هستند ولی رخ دادن این انتظار ما، بسیار نادر است. بر اساس همین احتمالات، دریاچه در تابستان خشک خواهد شد و احتمال بارش نرمال نیز بسیار کم گزارش شده است. دلیل این بارش کم نیز مربوط به خشکسالی جهان و قرارگیری ایران در کمربندی خشکسالی است و از طرفی دیگر مصرف آب در حوزه آبریز بی‌رویه و تبخیر و تعرق پتانسیل هم تقریبا ۱۰ برابر بارش سالیانه است.
وی در خصوص احتمال بارش‌ها در روزهای آتی، اظهار کرد: معمولا بارندگی‌های قابل توجه در خطه آذربایجان در دو دوره پاییزه (مهرماه) و بارش‌های نیسان در فصل بهار (اردیبهشت) انجام می‌گیرد. اکنون تا مهرماه حدود دو ماه باقی مانده و بارندگی آنچنانی تا آن موقع نداریم و از سویی نیز تبخیر در منطقه و پتانسیل تبخیر در دریاچه ارومیه نیز حدود ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی‌متر است. پس با توجه به بالا بودن تبخیر و دمای هوا، هرچه آب از رودخانه زاب به دریاچه برسد هم تبخیر خواهد شد و این آب کمک چندانی به احیای دریاچه نمی‌کند.
وی با بیان این‌که نقشه‌های هواشناسی، بارش چندانی را برای مرداد و شهریور نشان نمی‌دهد، افزود: بارش‌های پاییزه امسال به دلیل قرار داشتن در فاز منفی PDO به دورپیوند انسو (النینو) و NAO نوسانات اقیانوس شمالی وابسته خواهد بود که با در نظر گرفتن شرایط فعلی دور پیوندها، در بهترین حالت بارش نرمال اتفاق خواهد افتاد.
این استاد گروه آب و هواشناسی ادامه داد: برای اکتبر و نوامبر (مهر و آبان) بارش بالاتر از نرمال پیش‌بینی شده است ولی با توجه به احتمالاتی بودن و تصادفی بودن وقوع پدیده‌های جوی، این پیش‌بینی با درصد احتمال وقوع بسیار کمی گزارش می‌شود. معمولا در هواشناسی، پیش‌بینی‌های سه تا پنج روزه و به عبارتی پیش‌بینی‌های کوتاه مدت از درصد وقوع بالاتری برخوردار هستند و پیش‌بینی‌های درازمدت (دو تا سه ماه آینده) با احتیاط بیشتری گزارش می‌شوند.
صراف گفت: اگر برای ماه‌های مهر و آبان، بارش‌های خوبی داشته باشیم، قطعا این از امر و عنایت خداوند متعال و نه درایت و تدبیر مدیران است. این احتمال نباید فرهنگ و اراده ملی را برای احیای دریاچه بکاهد و نباید مردم و مسئولان از این وضعیت خوشحال باشند که بارندگی‌ها، وضعیت را اصلاح خواهند کرد بلکه باید سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها اصلاح شوند؛ تا زمانی که این برنامه‌ریزی‌ها، اصلاح نشود، باید به اتمسفر نگاه کرده و از خداوند انتظار عنایت داشته باشیم.
