به گزارش تریبون تبریز وقتی حرف از منطقه آزاد تجاری ارس می‌شود، بلافاصله هر چه ذهنیت در مورد تجارت و رونق اقتصادی و ماشین‌های ارس پلاک است، خودشان را می‌رسانند پشت پلک! آنهایی هم که با این منطقه آشنا نیستند قطعا از روی اسم‌اش یاد تجارت آزاد و پوشاک و شامپو و ژل شستشوی صورت و لوازم آرایشی آن وَر آبی و رود ارس خواهند افتاد؛ خلاصه این منطقه از خطه آذربایجانشرقی یکی منطقه با پکیج همه چیز تمام است.
اما این بار می‌خواهم از یک بعد دیگر این منطقه برایتان بگویم! یعنی از جنبه نهالستانی.طبق رسم جدیدی که استانداری آذربایجانشرقی پیش گرفته است، در قالب راویان پیشرفت، تور بازدید از شهرستان‌های استان به صورت دو هفته یکبار انجام می‌گیرد که قرعه این هفته به نام جلفا افتاده است.
از تبریز تا جلفا حدودا یک ساعت و ۴۵ دقیقه راه است، از نواختن روح‌مان از زیبایی مسیر پائیز زده و طلوع آفتاب مابین ابرهای بارانی و صبحانه و نان گرم میان مسیر که فاکتور بگیرم باید خدمتتان عرض کنم که پروژه امروز بازدید از نهالستان‌هایی است که همین چند ماه پیش توسط اداره کل منابع طبیعی استان در این نهالستان کاشته شده است.
حال این نهالستان چرا مهم است و در قالب راویان پیشرفت آمده است به دستور سال گذشته رئیس جمهور برمی‌گردد: یعنی دستور کاشت میلیارد اصله درخت در طول ۴ سال.
” رئیس جمهور در ۲۴ مرداد سال گذشته در جریان بازدید از وزارت جهادکشاورزی، دستور داد که طی ۴ سال آینده یک میلیارد درخت در کشور کشت شود، وی این اقدام را در شرایطی که دنیا برای کاهش آلودگی هوا و جذب کربن هوا تلاش می‌کند و کنوانسیون‌های بین‌المللی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی پیمان‌هایی برای ترسیب کربن منعقد کرده‌اند،مهم خواند. این طرح در ۱۵ اسفند سال گذشته و در روز درختکاری با کشت یک اصله نهال نمادین در باغ ملی گیاه‌شناسی رسما آغاز شد، اما قرار شد که برنامه‌های آن ادامه یابد.
کاشت میلیون‌ها نهال برای اقتصاد و محیط زیست آذربایجان
این موضوع در استان آذربایجانشرقی به صورت جدی دنبال شده است و نیروهای اداره کل منابع طبیعی استان دست به یک جهادی زده‌اند اما مساله اینجا بود که برای کشت این میزان نهال (سهم هر استان مشخص شده است) باید به همان مقدار نهال هم باشد که تهیه و تولید این نهال‌ها به اعتبارات ویژه و همچنین کمک‌های ویژه نیازمند است.
از این‌رو به همراه مدیرکل منابع طبیعی استان و معاونانش به یکی از ۹ نهالستان بزرگ استان یعنی نهالستان شامداران رفتیم تا ثبت و ضبط کنیم این کار انقلابی و جهادی را.
سیروس داوودی، مدیرکل منابع طبیعی استان آذربایجانشرقی در توضیحات‌اش در خصوص این نهالستان و پروژه طرح مردمی کاشت نهال به پیشرو بودن استان در این طرح اشاره کرد:« کشت درخت در هر ماه و فصلی انجام نمی‌شود، باید نهال‌ها قبلا آماده می‌شد و عملا فصل کشت از اواسط پائیز تا آخر اسفند با توجه به شرایط آب وهوایی هر منطقه می‌تواند انجام شود؛ ما نیز از اواخر فروردین ماه این نهال‌ها را در این منطقه تولید کردیم».
«نهالستان شامداران یک مجموع ۳۴۰ هکتاری با مساحت ۳۰۰ هکتار مفید بود که قبلا به صورت راکد مانده بود و هیج استفاده‌ای از آن نمی‌شد، با اقدامات صورت گرفته اعم از تسطیح‌سازی، مناسب‌سازی، جمع‌آوری سنگ‌ها، نهالستان را فعال کردیم و در ذیل طرح مردمی کاشت یک میلیارد نهال برآمدیم».
«هدف از این کار توسعه زراعت چوب، جنگل‌های اقتصادی، حفظ محیط زیست، تامین اکسیژن کشور طبق دستور کنسوانسیون بین‌المللی است؛ این نهال‌ها به صورت رایگان در اختیار مردم قرار خواهد گرفت تا در عرصه‌های خود استفاده کنند».
«تمام تجهیزات و ساختمان‌ها و انتقال آب به این نهالستان دچار تخریب شده بود ولی در راستای این طرح تمام دستگاه سنگین و ادوات تعمیر شد و چندین دستگاه تراکتور هم خریداری شد».
تولید ۲۱ میلیون اصله نهال در زمین‌های آذربایجانشرقی
«در حال حاضر ۲۱ میلیون اصله نهال تولید شده است که ۱۴ میلیون اصله آن توسط دولت و ۷ میلیون توسط بخش خصوصی تولید شده است که این میزان را تا پایان سال به ۲۵ میلیون اصله خواهیم رساند».
«نکته جالب اینجاست که میزان تولید اصله نهال در استان ما تا قبل از ۱۴۰۱ در حدود ۳۳۰ هزار اصله بود، ولی الآن ببینید چند میلیون فقط امسال تولید شده است».
«در سراسر استان ۹ نهالستان وجود دارد که در حال حاضر فقط ۴ نهالستان مرند، کلیبر، قوری‌گل بستان‌آباد و شامداران جلفا فعال است و بسترسازی برای فعالیت سایر نهالستان‌ها نیز تا حدود ۷۰ درصد انجام شده است».
«عمده درختان تولید شده، صنوبر، وَن، افرا، توت، اقاقیا، ارغوان، سنجد است زیرا این نوع از نهال‌ها نیاز به آب ندارند ولی می‌توانند هم منفعت زیست محیطی داشته باشند و هم منفعت تجاری و غذایی».
ارائه نهال از طریق ماهواره هوایی
«تمام این نهال‌ها به صورت رایگان در اختیار مردم قرار خواهد گرفت در حالی که خودمان بالغ بر ۱۶.۶ میلیارد تومان هزینه کرده‌ایم؛ البته راه برای ایجاد بازار سیاه و دلالی هم حذف شده است زیرا تمام نهال‌ها از طریق ماهواره‌های هوایی و همچنین سامانه ایجاد شده در اختیار متقاضیان قرار خواهد گرفت».
«بیشترین هزینه متحمل شده برای ما هزینه نگهداری و وجین و ماشین‌آلات بود ولی به قدری این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود که تمام عزم خود را برای کار گذاشتیم چراکه یک درخت اکسیژن ۱۰ نفر را تامین می‌کند و با توجه به اینکه سرانه فضای سبز استان نسبت به میانگین کشوری پایین است ما باید به قدری تلاش کنیم که این میزان کمبود را جبران کنیم».
ابوالفضل مختاری، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجانشرقی هم توضیحاتی در خصوص اقدامات مثمرثمر برای جلوگیری از ریزگردها در دریاچه ارومیه داد:« البته شاید در این نهالستان‌ها بگویند که ما بحران آب داریم، باید گفت که نیاز آبی کم وجود دارد زیرا گونه‌های انتخابی مناسب با منطقه است و از آب کم استفاده می‌کند و همچنین یک هکتار زمین پر از درخت منجر می‌شود تا هکتارها آب زیرزمینی را جذب کند و نگه دارد».
«بوته‌کاری در حاشیه دریاچه ارومیه از سال ۹۴ آغاز شده است و در حال حاضر ۳ هزار ۹۰۰ هکتار بوته‌کاری انجام گرفته است که صرفا برای جلوگیری از ریزگردهاست؛ گونه سنجد نیز یکی دیگر از گونه‌هایی است که به صورت علمی و تجربی ثابت شده است که ارزش اقتصادی و تجاری دارد از این‌رو ما یک میلیون از تولید نهال‌ها را به سنجد اختصاص داده‌ایم».
«تولید نهال سنجد در آذرشهر نیز در حال انجام است که در حاشیه دریاچه ارومیه کاشته شود؛ سنجد از جمله محصولاتی است که هم جلوی ریزگردها را می‌گیرد و هم خود محصول سنجد یک کالای گران برای فروش است».
«طبق مطالعات صورت گرفته است و طبق موضوع پایش ریزگردها، با کاشت سنجد و یا هر پوشش گیاهی، میزان ریزگردها تا سه برابر کاهش خواهد یافت، البته عرصه بحرانی خیلی بیش از این میزان است».
«متاسفانه در خود منطقه آذرشهر به خاطر اینکه قابلیت زمین‌ها از دست رفته است، آب‌ها هم شور شده است، از این‌رو درخت سنجد تنها محصولی است که این شرایط را می‌پذیرد و با این حال محصول عالی تحویل می‌دهد؛ البته از نظر اقتصادی هم خوب است زیرا هر کیلو سنجد در تبریز ۳۰۰ هزار تومان است و مردم هم راغب به این موضوع هستند که کشت خود را تغییر دهند.
در پایان این نکته را یادآوری کنم که به طور میانگین میزان پوشش جنگلی در سطح دنیا چهار میلیارد هکتار است که این میزان در ایران در حدود ۱۴.۳ میلیون هکتار است و وضعیت استان ما از این میانگین کشوری و استاندارد کشوری کمی پایین است و باید با همت و همدلی برای حفظ محیط زیست و توسعه آن تلاش کرد.
