احداث راه‌آهن تبریز – بستان‌آباد- میانه از مهمترین و قدیمی‌ترین پروژه‌های حمل و نقل کشور و آذربایجانشرقی است که از سال ۱۳۷۹ عملیات احداث آن برای تسهیل در رفت و آمد مردم و جابه‌جایی حجم قابل توجهی کالا آغاز شد.
این طرح که در ۲۲ سال گذشته تجربه ۳ رئیس جمهوری و وعده‌های دولت‌های گذشته برای تکمیل آن را پشت سر گذاشته، در سراشیبی رسیدن به خط پایان قرار گرفته و این هفته با حضور رئیس جمهور به بهره برداری می رسد.
راه‌آهن دوخطه میانه- بستان‌آباد- تبریز از ایستگاه میانه واقع در مسیر راه‌آهن تهران- تبریز شروع شده و با گذر از مسیری کوهستانی و شهرهای ترکمانچای، بستان‌آباد و باسمنج واقع در مسیر خود به ایستگاه موجود تبریز متصل می‌شود.
بهره‌برداری از راه‌آهن تبریز- میانه به عنوان حلقه مفقوده اتصال راه‌آهن سراسری به راه‌آهن شمال‌غرب باعث پیوستگی بیشتر شبکه ریلی کشور می‌شود و بدون شک رشد صنعت حمل و نقل ریلی در شرایطی که افزایش قیمت حامل‌های انرژی باعث رشد تورم شده است، می‌تواند باعث حل برخی مشکلات حمل و نقل در این منطقه شود.
با بهره‌برداری از پروژه راه‌آهن میانه – بستان‌آباد – تبریز، ترانزیت ریلی ایران برای نخستین بار به اروپا متصل می‌شود و اتصال آن به راه‌آهن نخجوان، ایروان، تفلیس از طریق جلفا و دیگر مرزهای آبی و خاکی به افزایش مبادلات بین‌المللی و صادرات کالا به جمهوری‌های آذربایجان، ارمنستان و ترکیه می انجامد.
اختصاص ۱۵۵۰ میلیارد تومان اعتبار دولت سیزدهم برای راه آهن میانه- تبریز
استاندار آذربایجان شرقی در این خصوص گفت: راه‌آهن میانه به تبریز در مقیاس ملی بود که بیش از ۲۲ سال از زمان شروع آن سپری می‌شد. این پروژه بیش از ۵۵۰ میلیارد تومان بدهی قبلی داشت و از طرفی نزدیک به هزار میلیارد تومان برای اتمام آن مورد نیاز بود.
وی ادامه داد: خوشبختانه این پروژه با جدیت تمام از لحاظ زیر ساخت، روساخت و ایستگاه ها پیش رفته و کارهای فنی لازم اتفاق افتاده و تردد قطار باری و مسافربری چندین بار به طور آزمایشی انجام شده و معاون وزیر راه و مدیرعامل راه آهن وضعیت را از نزدیک مورد بررسی قرار داده اند.
درآمد ۳.۲ هزار میلیارد تومانی راه‌آهن میانه- بستان آباد- تبریز برای کشور
مجری طرح راه‌آهن میانه-بستان آباد- تبریز از درآمد سالانه ۳.۲ هزار میلیارد تومانی این پروژه ریلی برای کشور از طرق مختلف ترانزیت، صرفه جویی در سوخت و کاهش سوانح خبر داد و گفت: این مسیر ظرفیت حمل ۱۴ میلیون تن بار ترانزیتی از شرق به غرب را دارد.
حمید علی محمدزاده مجری طرح راه‌آهن میانه-بستان آباد- تبریز درباره میزان درآمدزایی راه‌آهن میانه- تبریز و نقش آن در شاخص‌های اقتصادی کشور اظهار کرد: پروژه ریلی میانه- تبریز علاوه بر اشتغالزایی مستقیم و غیر مستقیم، در صورت بهره‌برداری و رسیدن به ظرفیت کامل، ۳.۲ همت در سال برای کشور آورده خواهد داشت که ۲.۵ همت آن از نوع کاهش خسارات است.
وی با اشاره به ترافیک بالا در جاده‌های موازی این خط ریلی که شمال جاده میانه- تبریز و آزادراه زنجان- تبریز می‌شود، گفت: با زیر بار ترافیک رفتن راه‌آهن میانه- تبریز حدود ۱.۴ میلیون کامیون و اتوبوس و حدود ۷۰۰ هزار دستگاه سواری از جاده‌های موازی کم می‌شود که به دنبال آن سوانح جاده‌ای و خسارات فوتی و جرحی نیز کاهش می‌یابد.
وی افزود: در محورهای موازی راه‌آهن میانه- تبریز به طور متوسط ۱۲۷ نفر در سال فوت می‌شوند و با هر فوتی در جاده‌ها، حدود ۸ میلیارد تومان هزینه مستقیم و غیر مستقیم برای کشور وارد می‌شود، به این ترتیب با کاهش تصادفات و فوتی‌ها و جرحی‌های ناشی از سوانح بخش قابل توجهی از هزینه‌های کشور کم خواهد شد.
کاهش ۱۱۰ میلیون لیتری سوخت
نماینده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور صرفه‌جویی در مصرف سوخت را از دیگر آثار مثبت این پروژه ریلی برای کشور دانست و افزود: با افتتاح این مسیر، مصرف سوخت حداقل به میزان ۱۱۰ میلیون لیتر کاهش خواهد یافت، با احتساب متوسط قیمت ۱۵ هزار تومانی سوخت، ۱.۵ همت در سال آورده از صرفه‌جویی سوخت خواهیم داشت.
وی به نقش راه‌آهن میانه- تبریز در کاهش آلایندگی هوا اشاره کرد و گفت: طبق برآوردها افتتاح این خط ریلی به میزان یک هزار و ۱۹۰ تن از آلایندگی‌ها کاهش خواهد داد که با در نظر گرفتن تلفات بالای ناشی از آلودگی هوا در کشور، نقش آن دوچندان خواهد شد.
۷۰۰ میلیارد تومان درآمد ترانزیتی/ جابه‌جایی ۱۴ میلیون تن بار
مجری طرح راه‌آهن میانه-بستان آباد- تبریز کاهش در ادامه به درآمدهای ترانزیتی این مسیر ریلی اشاره کرد و توضیح داد: از مجموع درآمد ۳.۲ همتی ۷۰۰ میلیارد تومان آن متاثر از درآمدهای ترانزیتی است.
وی با بیان اینکه معمولا ۷۰ درصد بار روی ریل، بار ترانزیتی در نظر گرفته می‌شود، افزود: ۷۰۰ میلیارد تومان درآمد ترانزیتی ذکر شده علاوه بر ظرفیت جابجایی بار داخلی در این خط ریلی است.
علی محمدزاده ظرفیت حمل بار ترانزیتی راه‌آهن میانه- تبریز را ۱۴ میلیون تن اعلام کرد و گفت: حمل ریلی هر تن بار ترانزیتی حدود یک دلار درآمد برای کشور دارد.
جابه‌جایی ۴ میلیون مسافر
نماینده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور اظهار کرد: ظرفیت جابه‌جایی مسافر برای راه‌آهن میانه- تبریز تا ۴ میلیون نفر در سال خواهد بود.
علی محمدزاده خاطر نشان کرد: اشتغالزایی مستقیم این طرح ۴۴۰ نفر برآورد شده و برای یک‌هزار و ۸۰۰ نفر هم اشتغالزایی غیز مستقیم داشته است.
سبزترین مسیر ریلی با طولانی‌ترین پل قوسی دو خطه راه‌آهن ایران
«سبزترین محور ریلی ایران»، عنوانی است که برای راه‌آهن میانه- بستان آباد – تبریز به دلیل مزیت‌های زیست محیطی در نظر گرفته شده است.
راه‌آهن میانه- بستان آباد – تبریز که در ۱۰ قطعه در حال احداث شده، با کمتر کردن زمان سفر و طول مسیر، کاهش قابل توجه آلودگی‌های زیست محیطی را به همراه دارد و در ۱۰ قطعه به منظور اتصال مناطق کمتر توسعه یافته به راه آهن سراسری و ایجاد زیربنای لازم با هدف توسعه اقتصادی و اجتماعی و بازرگانی منطقه، کاهش مسیر و اصلاح شبکه ریلی از شمال غرب به مرکز کشور در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار دارد.
اما این مسیر ریلی صرف نظر از محاسن زیست محیطی، مزایای اقتصادی زیادی هم به دنبال دارد.
راه‌آهن میانه- بستان آباد – تبریز در ابعاد مختلف اقتصادی از جمله توسعه اقتصاد گردشگری و ایجاد اشتغال کشور تاثیر گذار است.
با احداث این پروژه برای یک هزار و ۸۰۰ نفر اشتغال ایجاد شده است و میزان صرفه جویی مصرف سالانه سوخت در این پروژه ریلی ۱۰۰ میلیون لیتر بوده که تاثیر آن در کاهش آلاینده‌های هوا ۵ هزار تن در سال برآورد شده است.
این ابر پروژه ریلی ۲۰۳ کیلومتر طول دارد که قسمت میانه تا بستان آباد به طول ۱۳۲ کیلومتر افتتاح شده و قسمت بستان آباد تا خاوران به طول ۴۴ کیلومتر نیز آماده افتتاح و بهره برداری است.
پروژه دو خطی ریلی بستان آباد- خاوران که قطعه ۴۴ کیلومتری از این مسیر ریلی ۲۰۳ کیلومتری بوده و دارای ۳ ایستگاه ایمناب، باسمنج و خاوران است.
دوخطه بودن راه‌آهن بستان آباد- خاوران یکی از امتیازات این مسیر ریلی است چرا که دوخطه شدن مسیرهای ریلی میزان ظرفیت جذب بار را تا حدود ۹۰ درصد افزایش می‌دهد.
اعتبار این پروژه ۳۰ هزار میلیارد بوده و ارزش روز آن ۶۰ هزار میلیارد ریال برآورد شده است.
احجام و ابنیه راه‌آهن بستان آباد- خاوران
حجم خاکریزی راه‌آهن بستان آباد- خاوران ۷.۷ میلیون متر مکعب و حجم خاکبرداری آن ۴۶.۸ میلیون متر مکعب است.
میزان بالاست این خط ریلی ۱۲۶.۷ هزار متر مکعب و بتن ریزی آن نیز ۳۴۹ هزار متر مرکعب اعلام شده است.
در این پروژه ۶.۱ هزار تن ریل استفاده شده و ۱۶ دستگاه پل بزرگ به طول ۲ هزار و ۸۰ متر احداث شده است.
راه‌آهن بستان آباد- خاوران ۱۵۶ دستگاه پل کوچک به طول یک هزار و ۱۵۶ متر دارد.
باسمنج، طولانی‌ترین پل قوسی دو خطه راه‌آهن ایران
یکی از پل‌های مهم این پروژه ریلی پل باسمنج است که با طول یک هزار متر، طولانی‌ترین پل قوسی دو خطه راه‌آهن ایران شناخته می‌شود.
احداث، طراحی، تامین مصالح و تجهیزات این پل صد در صد ایرانی است.
در این پروژه ریلی ۸۴.۵ هزار اصله تراورس و ۲۶ عدد سوزن استفاده شده و دارای ۲۲ دستگاه تقاطع و ۲ دستگاه تونل و گالری به طول ۲ هزار و ۹۳۰ متر است.
مساحت زمین ایستگاه راه‌آهن خاوران ۲۳۰ هزار متر مربع و مساحت کل ساختمان‌ها ۹ هزار متر مربع است.
مساحت ساختمان اصلی نیز ۳.۶ هزار متر مربع اعلام شده است.
کاهش ۴ ساعته زمان سفر ریلی بین تهران- تبریز
راه‌آهن بستان آباد- خاوران مسافت ریلی میان تهران و تبریز را ۱۱۴ کیلومتر و زمان سفر را ۴ ساعت کاهش می‌دهد.
