به گزارش تریبون تبریز همزمان با تشدید گرمای جهانی کشور ما نیز تحت تأثیر گرمای بی‌سابقه در سال ۲۰۲۳ قرار گرفته و تحت تأثیر تابش خورشید، تبخیر آب‌های سطحی شدت گرفته است. افزایش تبخیر باعث شرایط نابه‌سامان دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور شده و اکثر آنها حال و روز خوبی ندارند.
شدت تبخیر به طور ویژه در حوضه آبریز ارومیه بسیار زیاد بوده و باعث شده تا دریاچه ارومیه علیرغم تلاش‌هایی که برای احیای آن انجام شده، بازهم در شرف خشک شدن قرار گیرد. تصاویر ماهواره‌ای هم که جدیداً ناسا از آخرین شرایط دریاچه ارومیه منتشر کرده، باعث نگرانی بیشتر هموطنان درباره سرنوشت دریاچه شده است.
در رابطه با آخرین وضعیت دریاچه ارومیه، دکتر مجتبی ذوالجودی؛ معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست به تسنیم گفت: آبگیری دریاچه ارومیه در سال آبی جاری مجموعاً ۸۵۰ میلیون مترمکعب بوده که حدود ۱۶۰ میلیون مترمکعب آن از سد کانی سیب، ۳۶۹ میلیون مترمکعب از سدهای داخل حوضه آبریز دریاچه ارومیه، به ویژه سد شهید کاظمی بوکان رهاسازی شده است.
وی ادامه داد: امسال گرمای بسیار شدیدی را تجربه می‌کنیم و افزایش شدید تبخیر باعث شده تا بر اساس آمار وزارت نیرو از ۱۰ خرداد تاکنون تراز دریاچه ارومیه حدود ۲۴ سانتی‌متر کاهش پیدا کند. هفته‌های گذشته تبخیر بسیار زیاد شده بود و این کاهش تراز را رقم زد.
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: دریاچه ارومیه هنوز حدود ۹۶۰ میلیون مترمکعب آب داشته و این مقدار آب در ۴۰۸ کیلومتر از مساحت دریاچه وجود دارد لذا این امید را داریم که دریاچه به شرایط خوبی بازگردد. تبخیر در این تابستان بسیار شدید است و ممکن است شرایط دریاچه تا پاییز از این هم بدتر شود اما از اواسط پاییز بارندگی‌ها مجدداً آغاز شده، تبخیر کاهش پیدا می‌کند و دریاچه مجدداً آبگیری می‌شود. در نتیجه دریاچه خشک نخواهد شد.
ذوالجودی با اشاره به اینکه هیچکس منکر بحران دریاچه ارومیه نیست و باید به این بحران پرداخته شود، تأکید کرد: اما جملاتی مانند مرگ دریاچه ارومیه که مطرح می‌شود به هیچ وجه درست نیست؛ ما در حال پشت سر گذاشتن یک تابستان خشک هستیم و به همین دلیل است که تصاویر ماهواره‌ای دریاچه نیز نگران‌کننده هستند اما با عبور از این تابستان سخت، دریاچه ارومیه جان دوباره‌ای می‌گیرد. پیش‌بینی‌های بلند مدتی اقلیمی که البته تا ۶۵ درصد درست هستند، نیز پیش‌بینی می‌کند که بارندگی در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه افزایش پیدا خواهد کرد.
وی اظهار کرد: اوضاع نابه‌سامان تالاب‌ها تنها مربوط به کشور ما نیست، گفت: این شرایط متوجه همه دنیاست و بسیاری از تالاب‌ها در کشورهای مختلف جهان شرایطی مشابه با دریاچه ارومیه را تجربه می‌کنند. بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۵، ۳۶ درصد تالاب‌های جهان از بین رفته است و از سال ۱۹۰۰ تاکنون بالغ بر ۷۰ درصد تالاب‌های دنیا از بین رفته یا روند نابودی آنها تسریع شده است.
قطعاً موقعیت جغرافیای کشور و قرار گرفتن در شرایط خشک و نیمه خشک کشور در کنار توسعه بی‌رویه کشاورزی و مدیریت نادرست منابع آب عامل شرایط کنونی دریاچه ارومیه و بسیاری از تالاب‌های کشور هستند و تا زمانی که به افزایش راندمان کشاورزی و مدیریت اصولی منابع آب و روش‌های نوین در این حوزه نرسیم، این شرایط ادامه خواهد داشت.
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست در این‌باره تصریح کرد: عملکرد ما در دهه‌های گذشته در بحث مدیریت آب و افزایش بی‌رویه سطوح کشاورزی، در کنار تعدد چاه‌های مجاز و غیرمجاز در حوضه آبریز ارومیه حفر شده، نشان می‌دهد که ما اشتباه کرده‌ایم و باید تا دیر نشده، اشتباهات گذشته را جبران کنیم.
وی با بیان اینکه جبران کردن این اشتباهات زمان‌بر است، توضیح داد: باید به دنبال معیشت جایگزین برای کشاورزان، باغداران و افراد بهره‌بردار باشیم تا حقی از کسی ضایع نشود. تا زمانی که مدیریت منابع آب، اصلاح الگوی کشت و پلمب چاه‌های کشاورزی انجام نشود، نمی‌توانیم ادعای احیای دریاچه ارومیه را داشته باشیم. باید در ابتدا افزایش سطح زیرکشت متوقف شود و در مرحله بعد به سراغ افزایش راندمان کشاورزی، از طریق کشت گلخانه‌‌ای و سایر روش‌های نوین برویم.
ذوالجودی ادامه داد: از سال ۱۳۷۷ که بحران دریاچه ارومیه شروع شد تا سال ۱۳۹۸، در حوضه آبخیز ارومیه حدود ۱۴۰ هزار هکتار افزایش سطح زیرکشت داشته‌ایم! بر اساس اعلام وزارت جهاد کشاورزی مصرف آب به ازای هر هکتار ۱۰ هزار مترمکعب است و در نتیجه سالانه ۱٫۴ میلیارد مترمکعب فقط مصرف آب حوزه کشاورزی بوده است که این آب از حقابه دریاچه ارومیه کم شده و به کشاورزی اختصاص داده شده است.
به گفته وی، از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ نیز با وجود اینکه بحران ارومیه برای همه آشکار شده بود بازهم ۴۷ هزار هکتار افزایش سطح کشت داشتیم! و متوسط مصرف آب در این ۴ سال ۴۷۰ میلیون متر مکعب بوده که از دریاچه ارومیه پرداخت شده است.
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرد: شرایط فعلی دریاچه ارومیه و سایر تالاب‌های کشور نشان دهنده سیاست‌های غلط ما در دهه‌های گذشته بوده است و باید به سمت اصلاح این سیاست‌ها برویم. این کار شدنی است و تنها نیاز به یک عزم ملی با مشارکت همه دستگاه‌ها دارد. در دولت سیزدهم نیز این اصل به طور جدی دنبال می‌شود.
ذوالجودی با اشاره به کانال کانی سیب گفت: در همین مسیر کانال کانی سیب نیز کشاورزان پمپ گذاشته تا آب بردارند! دوستان ما در محیط زیست استان این‌ها را چک می‌کنند اما این کار وظیفه ما نیست و باید از وزارت نیرو پیگیری شود. بر اساس قانون این وزارتخانه باید حقابه تالاب را پای تالاب تحویل دهد تا امکان برداشت حقابه وجود نداشته باشد و مطالبه ما از وزارت نیرو نیز در همین خصوص است.
وی خاطرنشان کرد: سدسازی‌هایی هم که در این حوضه آبخیز انجام شده بی‌تأثیر نبوده است اما در سال‌های اخیر سازمان حفاظت محیط زیست اجازه ساختن سدهای بیشتر را نداده است.
