کتایون حمیدی: اوایل خرداد سال گذشته بود که آیت‌الله ابراهیم رئیسی رئیس جمهور در سفر استانی خود به آذربایجانشرقی از بزرگترین ظرفیت‌های این استان یعنی مجتمع مس سونگون بازدید کرد و چندین دستورالعمل در خصوص مس سونگون داد و حال با گذشت یک سال از این دستورالعمل‌ها و احتمال سفر دوباره ریاست جمهوری به آذربایجانشرقی در یک تور رسانه‌ای به مس سونگون سفر کردیم تا ببینیم چند درصد از این دستورات اجرایی شده است و چند درصد از آنها صرفا روی کاغذ باقی مانده است.
اولین بازدید: پروژه هیپ لیچینگ سونگون (اولین پروژه هیپ دره‌ای در ایران)
این پروژه در پایین دست مجتمع اجرا شده است که به گفته مسوولان ذیربط فقط سه هیپ لیچینگ در جهان اجرا شده است که یکی از آنها در ایران_آذربایجانشرقی است. این پروژه در سال ۱۳۹۲ عملیات مهندسی خود را شروع کرده است و در سال ۱۳۹۷ نیز به دست پیمانکار رفته است و تا سال ۱۴۰۱ فقط ۵۱ درصد پیشرفت کار داشت ولی در حال حاضر به ۱۰۰ درصد پیشرفت خود رسیده است.
بزرگ ترین معدن مس خاورمیانه با ۵ میلیارد تن ذخایر
معبود عباسزاده، مدیرعامل شرکت مس سونگون در جمع خبرنگاران به توضیح این پروژه پرداخت و گفت: مجتمع مس سونگون، بزرگترین معدن ایران و خاورمیانه است؛ چراکه ۵ میلیارد تن ذخایر دارد و این در حالی است که هنوز تمام اکتشافات انجام نگرفته است و فقط ۷ تا ۱۰ درصد از اکتشافات تکمیل شده است و به امید خدا با تکمیل اکتشفات می‌توان ظرفیت اصلی را شناسایی کرد که به تبع آن ثروت و اشتغال خواهد بود.
وی ادامه داد: پروژه هیپ لیچینگ یکی از پروژه‌هایی است که به خوبی تعریف شده است و انصافا هم پروژه بسیار به جایی بوده است؛ این پروژه به لحاظ مهندسی از سال ۹۲ مورد بررسی قرار گرفته است.
مدیرعامل شرکت مس سونگون توضیح داد: در این پروژه به بررسی بارهای معدنی پرداخته‌اند که بهترین روش برای تولید مس کاتد همین روش هیپ لیچینگ است؛ خاکی از بارهای معدنی خارج میشود به چند دسته تقسیم میشود که یک قسمت باطله است که به دامپ باطله می‌رود که معمولا به نسبت دو به یک است( یعنی دو ماشین ماده باطله باشد، یک ماشین ماده معدنی است).
وی افزود: این ماده‌های معدنی نیز خود به دو دسته تقسیم میشود که یک قسمت سنگ‌های سولفوری است که مستقیم به کارخانه می‌روند و تنها تکنولوژی که می‌تواند آن را تبدیل به کنسانتره کند، کارخانه فولوتاسیون است( هرچقدر اکسید زیاد باشد، امکان اکسید کردن کمتر میشود).
عباسزاده متذکر شد: پس این ابهام که چرا همه ماده‌های معدنی را به کارخانه برای اکسید شدن نمی‌برند به این خاطر است و فقط مواد سولوفوری است.
وی خاطرنشان کرد: موادی هم که اکسیدی هستند (۰.۳ تا ۰.۳۵ بار اکسیدی داریم معمولا) به کارخانه نمی‌روند زیرا عملیات فرآوری با این تکنولوژی برای آنها محیا نیست از این‌رو آنها به هیپ لیچینگ می‌آیند و در قسمتی از این محل دامپ شده‌اند؛ حال به زبان ساده‌تر باید گفت که داخل این مواد مس است که یا باید همانطور بگذاریم بماند و باران روی آن ببارد و به صورت لیچ طبیعی شوند یا اینکه با یک تکنولوژی مس را از آن گرفت که آن تکنولوژی همین هیپ لیچینگ است.
عباسزاده گفت: اگر بخواهیم از آن بارهای اکسیدی مس بگیریم فقط با این روش ممکن است؛ البته روش‌های دیگری هم وجود دارد که بازدهی آنچنانی ندارد.
وی با بیان اینکه این پروژه فقط در فصل بهار و تابستان قابل اجراست، گفت: اگر بستر این پروژه به فصل پاییز و زمستان برود کار با سختی روبرو میشود ولی همکاران بنده این پروژه را در فصل سرد انجام دادند.
مدیرعامل شرکت مس سونگون گفت: مساحت پروژه هیپ لیچینگ ۱۴ هکتار است و این پروژه دارای ۱۳ زون است که در هر زون نیز یک پد قرار دارد.
وی ادامه داد: در ۶ پد از ۱۳ پد ماده معدنی به ارتفاع ۶ متر ریخته شده است (در هر پد به میزان ۱۲۰ الی ۱۵۰ هزار تن ماده معدنی ریخته شده است که از آنها نیز به میزان ۱۵۰ تن PLS گرفته خواهد شد).
عباسزاده گفت: البته یک پد برای افتتاح کافی بود ولی همکاران بنده در مس سونگون ۶ پد را آماده کردند و این ابهام که پدها آمده نیست و هیپ لیچینگ مشکل دارد، واقعیت خارجی ندارد.
وی با اشاره به مخاطرات محیط زیستی این پروژه گفت: اولین لایه این لایه رس است که طبق استانداردها ریخته شده و در آزمایشگاه‌های ملزوم تست شده است و سپس از ناظر تا ناظر مشاور و سازمان مدیریت به اینها تائیدیه می‌دهد. جی سی ال، کوشین، انجام شبکه پایپینگ، ژئوتکستایل و لاینر(با ضخامت ۲٫۵ میلی متر) و غیره از دیگر کارهای انجام شده در این پروژه است که است. همه استاندارها ۴۰ درصد بالای استانداردهای جهانی مدنظر قرار گرفته است و مخلص کلام تمام استاندارهای محیط زیستی رعایت شده است و به ضرس قاطع عرض می‌کنم که هیچ ابهام محیط زیستی در این پروژه وجود ندارد.
وی افزود: مجوز محیط زیست اینجا در سال ۹۲ هم وجود داشت که فقط تمامی مجوزها به صورت پکیجی گرفته شده است یعنی هم کارخانه کاتد، هم تغلیظ و هشت کارخانه دیگر مس به همراه پروژه هیپ لیچینگ با هم مجوز محیط زیست گرفته است.
عباسزاده گفت: این پروژه بهترین پروژه محیط زیستی در کل کشور است زیرا اگر این تکنولوژی اجرایی نمی‌شد، باران روی ماده‌های معدنی ریخته می‌شد و آنها را به صورت طبیعی لیچینگ کرده و به طبیعت وارد می‌کرد که این به ضرر محیط زیست بود.
اشتغال ۷۰۰ نفری و سود ۱۵۰۰ میلیارد تومانی
وی ادامه داد: این پروژه سود یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به کشور دارد و باعث شده است که ۷۰۰ نفر صاحب شغل شوند. قطعا مخالفت با این پروژه یعنی ضرر هزاران میلیاردی و بیکار شدن تعداد زیادی از جوانان است.
مدیرعامل مجتمع مس سونگون در پاسخ به سوال خبرنگار فارس مبنی بر اینکه ۴۰ هزار اصله درخت به خاطر پروژههای مس سونگون بریده شده است، گفت: فعالیت انسان‌ها در هر حالت مثبت و منفی به محیط زیست آسیب می‌زند؛ اما وقتی مس سونگون عملیات معادن خود را شروع می‌کند، قطعا مجوزهای محیط زیستی و فعالیت‌های قانونی‌اش را طی می‌کند.
وی با بیان اینکه مس سونگون برای اینکه بیشتر با محیط زیست همراه باشد، برخی از مسوولیت‌ها را برعهده گرفته است، افزود: اولا سعی می‌کنیم تا تمامی تکنولوژی‌های مورد استفاده بروزترین تکنولوژی روز دنیا باشد تا کمترین آسیب را به محیط زیست برساند و همچنین سرمایه‌گذاری پایگاه اطفا حریق این منطقه را بر عهده گرفتیم و جنگل‌کاری ۴۰۰ هکتار را نیز سونگون بر عهده گرفته است.
بازدید دوم: استخر PLS
این استخر از جمله مواردی بود که در فضای مجازی بیشتر به آن اشاره شده بود و ادعا می‌شد که استخر آماده نیست.
استخر در پایین دست پروژه قرار دارد و به شکل یک دریاچه کوچک است؛ معبود عباسزاده، مدیرعامل شرکت مس سونگون در این خصوص گفت: همانطور که می‌بینید این استخر PLS آماده است و عکسی که در فضای مجازی منتشر شده است، دقیقا پشت این استخر است که الان هم می‌بینید بولدزر و دامپرها مشغول فعالیت هستند.
وی ادامه داد: وقتی روی ماده معدنی اسید ریخته میشود باید هفت الی ۹ روز اسید از طریق لوله‌های کناری استخر به استخر ریخته شود. در اینجا هم حدود ۶ هزار و ۵۰۰ متر مکعب PLS وجود دارد که داخل آن مس و آب و منیزیم، آهن و سایر مواد معدنی دیگر وجود دارد ولی آنچه برای ما با ارزش است، ماده مس می‌باشد.
بازدید سوم: پمپ‌خانه PLS
به گفته کارکنان این مجموعه، پمپ‌خانه در زمستان سال گذشته ناقص بود و حتی دیوارهای کناری پمپ خانه، الکتریال، مکانیکال، مخزن و پایپینگ هم وجود نداشت ولی الان تقریبا ۵ الی ۶ روز از اتمام کار باقی مانده است.
مدیرعامل شرکت مس سونگون در توضیح پمپ خانه با بیان اینکه پیشرفت فیزیکی این پمپ خانه در سال گذشته تقریبا ۱۵ درصد بود، افزود: همکاران بنده با تمامی سختی‌ها و شرایط جوی سخت توانستند اینجا را تکمیل کنند.
وی ادامه داد: محلول‌های استخر PLS به این پمپ‌خانه وارد شده و از طریق لوله‌ها پمپ به کارخانه خواهد شد.
عباسزاده گفت: تمام الکتریال و مکانیکال PLS در اینجا آماده میشود( تمامی ابزارهای پمپ‌خانه ضد اسیدی است و ابزارهای عادی نیست و تامین این امکانات سخت می‌باشد).
وی افزود: تمامی تست‌های سرد و گرم این پمپ‌خانه انجام گرفته است و هیچ مشکلی از بابت افتتاح وجود ندارد.
بازدید چهارم: کارخانه استخراج با حلال SX
محلول تولیدی PLS به کارخانه استخراج با حلال SX انتقال یافته و الکترولیت تولیدی در نهایت در کارخانه الکترووینینگ EW به روش جریان برق مستقیم به مس کاتدی با درجه خلوص ۹۹.۹۹ درصد با ظرفیت تولید سه هزار تن در سال منجر میشود.
همانطور که مدیرعامل مجتمع مس سونگون گفت: این فرآیند یک فرآیند متوالی است یعنی هیپ آماده نباشد این کارخانه به درد نمی‌خورد بنابراین فاصله عملیاتی هیپ و PLS و پمپ ۲۵ الی ۴۵ روز وقت لازم است.
وی ادامه داد: این کارخانه آماده افتتاح است و فقط یک درصد از آن باقی مانده است و به عبارتی آماده دریافت PLS است.
عباسزاده با بیان اینکه این کارخانه بزرگترین کارخانه هیپ لیچینگ در این عملیات است، گفت: هدف از این کارخانه این است که یون‌های مس را به خود می‌چسباند و مابقی را دور می‌ریزد.
سرمایه گذاری ۱۲۰۰ میلیارد تومانی برای تولید مس کاتد
وی در خصوص میزان هزینه‌کرد برای پروژه گفت: تاکنون برای این پروژه یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان هزینه شده است و حتی یکی از ابهامات این بود که این پروژه غیراقتصادی است در حالیکه اقتصادی‌ترین پروژه سونگون همین پروژه است و حدودا ۷۵ درصد حاشیه سود خالص دارد.
عباسزاده با اشاره بر اینکه پروژه هیپ لیچینگ نماد توسعه آذربایجان است و هر کسی با آن مخالف باشد یعنی با توسعه آذربایجان مخالف است، ادامه داد: اگر از اینجا کاتد نتوانیم بگیریم، آن ۴۰۰ هزار تن را هم نخواهیم توانست گرفت.
وی با بیان اینکه این پروژه ترکیبی از پتروشیمی و معدن است و این موضوع در کشور بی‌نظیر است، گفت: مگر میشود یک قسمت از پروژه را آماده نکنیم و به فکر افتتاح باشیم؟
بنابه گفته مسوولان مس سونگون، این مجتمع تمام تلاش خود را برای آماده‌سازی برنامه‌های تعیین شده کرده است و به وعده‌های خود عمل کرده است و آماده بهره‌برداری از بزرگترین پروژه حیاتی آذربایجان است.
گزارش فارس حاکی است، برای تولید کاتدهای مس ، ابتدا باید تاول مس در آند ریخته شود و سپس بصورت الکترولیتی عمل شود. سپس در مخزن سولفات مس و اسید سولفوریک غوطه ور شده، به همراه یک ورق استارتر کاتد مس خالص ، مس تاول در یک سلول گالوانیک به آند تبدیل میشود. از مخلوط کاتد استیل ضد زنگ نیز در برخی از پالایشگاهها استفاده میشود.
