امید به احیای دریاچه ارومیه با بازگشت خِرَد

به گزارش تریبون تبریز، «محمد درویش» در نشست تخصصی «اهمیت، ضرورت و تأثیر توسعه اقتصاد چرخشی در آذربایجان‌شرقی» در اتاق بازرگانی تبریز اذعان داشت: زمان سوگواری برای دریاچه زمانی است که سرچشمه رودخانه‌های ورودی آن خشک شود. تا وقتی این منابع جاری و باقی هستند، می‌توان با مدیریت درست این آب ها و حذف چاه‌های غیرمجاز به احیای دریاچه امیدوار بود.
درویش با اشاره به وضعیت حوضه آبریز ارومیه گفت: این حوضه ۵.۱ برابر کشور لبنان وسعت دارد و میانگین بارش‌های آن ۲.۵ برابر متوسط کشور است. یعنی از نظر مواهب طبیعی، وضعیتی به‌مراتب بهتر از میانگین ایران دارد. اما هدررفت شگفت‌انگیز سرمایه‌ها و ندیدن استعدادها و ظرفیت‌های این منطقه سبب شده با یک فاجعه بزرگ روبه‌رو شویم. این فاجعه فقط غم مردم آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان نیست؛ بلکه همه ایران درگیر آن است. همه ما با این چشم آبی نقشه گربه‌نشان وطن خاطره داریم و وقتی می‌بینیم چنین سرنوشتی برای آن رقم خورده، دلمان می‌گیرد.
وی با انتقاد از عملکرد مدیریتی در یک دهه اخیر افزود: دانشگاه صنعتی شریف به‌عنوان معتبرترین دانشگاه ایران، ۸ سال متولی احیای دریاچه ارومیه بود. اما وقتی تراز سطح دریاچه امروز را با سال ۹۲ مقایسه می‌کنیم، با وجود هزینه یک و نیم میلیارد دلاری، وضعیت بدتر شده است. چه حسی باید به جامعه تکنوکرات کشور و متخصصان پیدا کرد؟ چگونه است که کشوری که به سومین سدساز جهان تبدیل شده، نتوانسته یک دریاچه را نجات دهد؟ این ناکامی غمی عجیب از ناتوانی را در جان مردم نشانده است.
درویش در ادامه به مطالعات زمین‌شناسی اشاره کرد و گفت: بر اساس پژوهش‌های دکتر راضیه لک، بخش‌هایی از بستر خشک‌شده دریاچه، در ۲۵ تا ۴۰ هزار سال گذشته هیچ‌گاه چنین وضعیتی را تجربه نکرده است. این یعنی نسل امروز ایران کاری با عزیزترین پهنه آبی داخلی کرده که در طول ده‌ها هزار سال رخ نداده بود. اکنون در تابستان ۱۴۰۴، دریاچه ارومیه در بدترین وضعیت خود طی ۴۰ هزار سال گذشته قرار گرفته است.
این کارشناس محیط زیست در عین حال بر نشانه‌های امید تأکید کرد و گفت: حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر نشانه بازگشت خرد است. افتتاح نیروگاه خورشیدی ۱۵۰ مگاواتی در شمال کشور و نیروگاه ۶۰۰ مگاواتی کوهپایه در اصفهان نشان می‌دهد هشدارها شنیده شده است. اما کافی نیست؛ باید مطالبه‌گری اجتماعی بیشتر شود و از دل موفقیت‌های کوچک در عرصه محیط زیست، امیدی بزرگتر برای احیای دریاچه ساخته شود.
درویش تأکید کرد: اقتصاد کشور باید از شکل شدیداً آب‌محور خارج شود و جایگزینی برای آن تعریف گردد. ایران با وجود داشتن ۱۰۵ میلیارد مترمکعب آب قابل استحصال، تنها ۸.۵ درصد آن را برای تأمین آب شرب نیاز دارد اما همچنان نگرانی عمومی از کمبود آب شرب وجود دارد؛ در حالی‌که کشورهایی مانند عربستان با منابع بسیار کمتر، توانسته‌اند این نیاز را مدیریت کنند.
این کارشناس محیط زیست از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به‌عنوان نشانه‌ای از «بازگشت خرد» یاد کرد و گفت: افتتاح نیروگاه‌های خورشیدی ۱۵۰ مگاواتی در استان ما و ۶۰۰ مگاواتی در اصفهان نشان می‌دهد هشدارها هرچند دیر، اما شنیده شده‌اند.
وی در ادامه بر نقش مردم در ایجاد تغییرات تأکید کرد و نمونه‌هایی از فعالان محیط زیست را برشمرد که توانسته‌اند گونه‌های در حال انقراض را نجات دهند یا تالاب‌ها و زیست‌بوم‌ها را احیا کنند.
درویش در پایان گفت: دریاچه ارومیه هنوز می‌تواند نماد بازگشت خرد در مدیریت آب کشور باشد، به شرط آنکه تصمیمات درست و آینده‌نگرانه اتخاذ شود. شهر تبریز پر از افتخار اولین‌هاست. نمی‌توان تنها با حسرت گذشته‌ها زندگی کرد. باید پرچم امید را دوباره به اهتزاز درآورد و نشان داد که با بازگشت خرد، هنوز می‌توان دریاچه ارومیه را نجات داد.