به گزارش تریبون تبریز، بررسی‌های میدانی و داده‌های رسمی نشان می‌دهد سه عامل اصلی در شکل‌گیری شرایط کنونی نقش دارند: مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها به‌دلیل کمبود گاز، وارونگی شدید دما و تشدید گردوغبار نمکی ناشی از بستر خشک‌شده دریاچه اورمیه.
با توجه به فوریت وضعیت، سه راهکار کوتاه‌مدت و قابل‌اجرا در کمتر از یک هفته مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است؛ راهکارهایی که به ترتیب میزان اثرگذاری فوری، اهمیت بیشتری دارند.
توقف فوری مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های تبریز و بناب
بر اساس گزارش‌های رسمی، نیروگاه‌های منطقه در روزهای اخیر به‌دلیل کمبود گاز، دوباره به مازوت‌سوزی روی آورده‌اند؛ اقدامی که به‌گفته متخصصان، بیش از نیمی از ذرات خطرناک موجود در هوای تبریز را تولید می‌کند.
توقف کامل مازوت‌سوزی و تأمین گاز اضطراری از طریق خطوط سراسری یا ذخایر استراتژیک می‌تواند ظرف ۴۸ تا ۷۲ ساعت کیفیت هوا را به‌طور محسوس بهبود بخشد. تجربه سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۴۰۰ نیز نشان داده که با قطع مازوت، غلظت آلاینده‌ها تا ۷۰ درصد کاهش می‌یابد.
محدودیت تردد ۸۰ درصدی خودروها و تعطیلی پنج‌روزه ادارات و بخش خصوصی
کارشناسان محیط‌زیست توصیه می‌کنند برای شکستن چرخه تولید آلاینده‌های شهری، محدودیت تردد به‌صورت زوج‌وفرد از درب منازل، ممنوعیت تردد تمام خودروهای دیزلی و موتورسیکلت‌ها و اجرای دورکاری کامل در بخش‌های دولتی و خصوصی حداقل به مدت پنج روز عملی شود.
چنین طرحی در تهران در زمستان ۱۴۰۲ نتیجه‌بخش بود و می‌تواند در تبریز نیز انتشار آلاینده‌های محلی را تا یک‌سوم کاهش دهد.
پاشش آب و مالچ‌پاشی اضطراری در کانون‌های فعال گردوغبار
کانون‌های گردوغبار اطراف دریاچه اورمیه، به‌ویژه در محدوده شبستر، صوفیان و شرق تبریز، در هفته‌های اخیر دوباره فعال شده‌اند. پوشش اضطراری ۳۰۰ تا ۵۰۰ هکتار از این مناطق با استفاده از تانکرهای آتش‌نشانی و پروازهای پاشش هوایی می‌تواند ظرف ۴۸ ساعت تا ۴۰ درصد از ریزگردهای ورودی به تبریز را کاهش دهد. نمونه مشابه این اقدام سال گذشته در خوزستان اجرا شده و نتایج قابل‌قبولی داشته است.
راهکار منتخب کارشناسان: توقف فوری مازوت‌سوزی
در جمع‌بندی نظرات کارشناسان محیط‌زیست، یک موضوع برجسته‌تر است: تا زمانی که دود غلیظ مازوت از دودکش‌های نیروگاه بلند شود، هیچ راهکار دیگری نمی‌تواند آلودگی تبریز را به سطح ایمن برساند. توقف مازوت‌سوزی تنها اقدامی است که مستقیماً منبع اصلی بحران را هدف قرار می‌دهد و با تصمیم سریع دولت قابل اجراست.
بحران آلودگی هوای تبریز در آبان ۱۴۰۴ نه یک حادثه غیرمنتظره، بلکه پیامد ادامه مازوت‌سوزی در شرایط وارونگی شدید است. متخصصان معتقدند اگر دولت تصمیم فوری برای تأمین گاز نیروگاه‌ها و توقف کامل مازوت اتخاذ کند، تبریز در کمتر از یک هفته می‌تواند از وضعیت قرمز خارج شود. در غیر این صورت، تعطیلی‌های پراکنده و محدودیت‌های مقطعی تنها نقش مُسکن دارند و شهر ناچار است تا هفته‌ها با هوای بشدت خطرناک دست‌وپنجه نرم کند.
