آزادراه شهید کسایی حادثه خیزترین محور تبریز

آزادراه شهید کسایی به عنوان اولین کنارگذر کلانشهر تبریز اوایل دهه ۶۰ به بهره برداری رسیده است. اتوبانی که در همان سال‌های نخست بهره برداری، اثر شایان توجهی در کاهش بار ترافیکی داخل شهر و کاهش تصادفات رانندگی معابر تبریز بر جای گذاشت. تا جایی که از آن به عنوان یک طرح موفق در حوزه راهسازی و کاهش بار ترافیکی یاد می‌شد. اما رفته رفته با افزایش جمعیت و افزایش ترددها از یک سو و افزوده شدن ورودی‌ها و خروجی‌های غیراستاندارد به پیکره آن،  منجر به افزایش ترافیک و شلوغی و کانونی برای وقوع تصادفات رانندگی خونین شد.
آزادراه شهید کسایی یا کنارگذر جنوبی تبریز یک آزادراه به طول ۱۹ کیلومتر در جنوب شهر تبریز است که در امتداد مرز جنوبی این شهر، جنوب شرقی تبریز را به جنوب غربی آن متصل می‌کند. این آزادراه، در واقع بخشی از آزادراه تهران–تبریز را تشکیل می‌دهد که در ادامه به کنارگذر غربی تبریز (آزادراه شهید باکری) منتهی شده و در نهایت به بازرگان و از آنجا نیز به اروپا متصل می‌شود.
بنا به اعلام پلیس راهور، آزادراه شهید کسایی تبریز دو دهم درصد از کل راه‌های استان را شامل می‌شود اما شش درصد تصادفات استان در این مسیر اتفاق می‌افتد، به عبارت دیگر این مسیر به یکی از نقاط حادثه خیز و مرگبار شمال‌غرب ایران مبدل شده است.
موضوع احداث این اتوبان و طرح مطالعاتی آن در اوایل انقلاب، مطرح شده و بعد از انقلاب نیز عملیات اجرایی آن شروع و به بهره برداری رسید. هم اکنون روزانه به طور متوسط بالغ بر ۶۳ هزار تردد خودرو از سمت تهران به تبریز و ۵۵ هزار تردد خودرو از سمت تبریز به تهران انجام می‌گیرد که رقمی قابل توجه است.
وضعیت ترافیکی و تردد خودروها در دوران اجرای پروژه با ترافیک امروز قابل مقایسه نیست
به گفته اورجعلی علیزاده، مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان، وضعیت ترافیکی و تردد خودروها در دوران اجرای پروژه با ترافیک امروز قابل مقایسه نیست چرا که امروز بالای ۱۳۰ هزار تردد روزانه در هر دو باند این اتوبان انجام می‌گیرد که حدود ۶۰ الی ۷۰ درصد آن مربوط به ترافیک درون شهری و باقی مربوط به ترافیک برون شهری می‌شود.
به گفته علیزاده، اوایل دهه ۹۰، اداره راه و ترابری استان (اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کنونی) توافق نامه‌ای را در راستای ارتقای تعداد لاین‌های این اتوبان از چهار به شش لاین با مشارکت شهرداری وقت تبریز امضا کرد. بر اساس این توافق، قرار شد تا یک لاین در ضلع لاین جنوبی اتوبان توسط اداره راه و ترابری و یک لاین شمالی توسط شهرداری احداث شود.
علیزاده اظهار می‌کند: ما در همان سال، موضوع را در اولویت کاری خود قرار داده و پیمانکار را استخدام کردیم و در نهایت لاین سوم جنوبی اتوبان احداث شد؛ حتی اکنون نیز در این مسیر، مشکل ترافیکی نداریم اما لاین برگشتی یعنی مسیر تهران به آذرشهر که قرار بود توسط شهرداری اضافه شود، تاکنون عملیاتی نشده است.
بر اساس تفاهم نامه‌ای که چند سال پیش بین شهرداری تبریز و اداره راهداری و شرکت برق به امضا رسید مقرر گردید تا با هدف تعریض مسیر و ایمن سازی این شریان پردد پیرامون شهر، همه ی ادارات، ارگان‌ها و سازمان‌ها همکاری نمایند. در این تفاهم نامه مقرر شد شهرداری سریعاً نسبت به انتقال و جابجایی درختان وسط رفیوژ اقدام نماید. این دستورالعمل در کوتاه‌ترین زمان ممکن توسط شهرداری تبریز به انجام رسید و حتی موضوع حذف این درختان به سوژه انتقادی برخی رسانه‌ها و نهادها تبدیل شد.
با این حال با توجه به همان مصوبه، شهرداری به تکلیف خود عمل کرد. اما ادارات دیگر تاکنون زیر بار مسئولیت انجام وظیفه و تعهد خویش نرفته اند. مقرر شده بود تا راهداری استان بعد از حذف درختان، نسبت به زیرسازی محل رفیوز وسط، کف سازی آن و نیز جاگذاری نیوجرسی و یا گاردریل های حفاظتی اقدام نماید تا در ادامه شهرداری برای آسفالت اساسی مسیر وارد عمل شود. راهداری هزینه‌ی کلان این عملیات را بهانه قرار داد و از ادامه کار سرباز زد. در نتیجه شرکت برق هم که متعهد به جابجایی تأسیسات برق و کابل‌های فشار قوی بود به همین بهانه دست از کار کشید و این طرح ایمن سازی نیمه کاره به حال خود رها شد.
هر چند اجرای این طرح بر اساس برآوردها چند صد هزار میلیارد تومان هزینه روی دست سازمان‌ها و ارگان‌ها می‌گذارد اما در این بین با توجه به وقوع تصادفات متعدد رانندگی در این مسیر که اغلب نیز با تلفات جانی همراه بوده است این هزینه‌ها توجیه پذیر است. براساس اعلام پلیس راه و راهور، کمتر روزی را در طول ایام سال شاهد هستیم که در این مسیر تصادفی رخ نداده باشد. با این پیش فرض آیا جان شهروندان و عابران و مسافران، نمی‌تواند این هزینه‌های سنگین را توجیه پذیر سازد؟
از سوی دیگر موضوع محدوده شهر تبریز هم گوز بالاگوز شده است. استانداری پیشنهاد کرده که این اتوبان وارد محدوده خدماتی شهر تبریز شده و مسئولیت آن را شهرداری بر عهده بگیرد. این امر می‌تواند هزینه کلانی را بر گرده شهر و شهرداری و در نهایت شهروندان وارد نماید اما از دیگر سو این پیشنهاد با مخالفت پلیس راهور مواجه شده است. پلیس راهور انگشت بر روی قانون جاده‌ها و معابر شهری گذاشته و اعلام کرده است که اگر این کنارگذر پردد و در عین حال استراتژیک وارد محدوده شهری شود هیچ وسیله نقلیه ای اعم از اتوبوس و تریلر و … حق تردد از آن را ندارند، از آن جایی که مسیر جایگزین دیگری برای تردد وسائط نقلیه سنگین در تبریز وجود ندارد این مسئله نیز به یکی از چالش‌های مهم تبریز مبدل شده است. هر چند عملیات احداث کنار گذر جدید به موازات اتوبان شهید کسایی شروع شده اما بعید است این پروژه بزرگ به این زودی ها به نتیجه برسد.
حالا  هیچ کس نمی‌خواهد مسئولیت و متولی گری این اتوبان را بر عهده بگیرد. اما عده ای تلاش دارند مسئولیت کار خویش را بر عهده دیگران بیندازند و هزینه‌ای برای آن نکنند.
در این بین اما آنچه تأسف بار است خودروهای شهروندان بخت برگشته‌ای است که خسارت‌های مالی کلان می‌بینند و داغ سنگینی است که بر دل بسیاری از خانواده‌های داغدار گذاشته می‌شود. مردان و زنان و کودکانی که قربانی برخی مسئولیت ناپذیری ها می‌شوند.